Με την πλειονότητα του παγκόσμιου πληθυσμού να κατοικεί στις πόλεις όπου καταναλώνεται το 75% των πόρων που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι, η αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών ζητημάτων των πόλεων – η αστική αειφορία – φαίνεται πως είναι η πρόκληση του 21ου αιώνα. Η εκπαιδευτική προσέγγιση αυτών των ζητημάτων στο πλαίσιο της εκπαίδευσης για την αειφορία αποτελεί σίγουρα ένα σχετικά νέο πεδίο που απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση και προσπάθεια. Η παιδαγωγική Ομάδα του ΚΠΕ Ελευθερίου Κορδελιού & Βερτίσκου, εκτιμά πως η γνώση, η περιγραφή, η ερμηνεία και η κριτική θεώρηση των συστημάτων που συγκροτούν τη δομή και τη λειτουργία της πόλης πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο της διδακτικής μας πράξης.
1. Θεματικές ενότητες του δικτύου
- Αστικό περιβάλλον και φυσικοί πόροι (π.χ.νερό, ενέργεια, χλωρίδα, πανίδα)
- Περιβαλλοντικά προβλήματα (π.χ.κυκλοφοριακό, ρύπανση, αλλοτρίωση, φτώχεια, αποκλεισμός, περιθωριοποίηση)
- Ποιότητα ζωής στην πόλη (π.χ. δικαιώματα στην ασφάλεια, στην υγεία, στον πολιτισμό, στον ελεύθερο χώρο και χρόνο, στο παιχνίδι).
- Το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της πόλης μου (π.χ.φυσικό υπόβαθρο, οικονομικές δράσεις, ιστορία, υποδομές, κοινωνική εξέλιξη, πολιτισμός)
- Οι θεσμοί (π.χ.κοινωνικοί, πολιτισμικοί, πολιτικοί, οικονομικοί, ο τρόπος λειτουργίας τους και η σχέση τους με τις αλλαγές στην πόλη)
- Ο σχεδιασμός και η αλλαγή στην πόλη (π.χ.φορείς σχεδιασμού, αρχές, τρόπος υλοποίησης, εμπόδια, ο ρόλος των πολιτών
2. Αντικείμενο και μεθοδολογία
Αντικείμενο του δικτύου είναι η πόλη και προώθηση της αστικής αειφορίας μέσα από τη δημιουργία υπεύθυνων ενεργών κριτικά σκεπτόμενων πολιτών
Οι παιδαγωγικές παρεμβάσεις που προτείνουμε προς την κατεύθυνση αυτή διακρίνονται σε τέσσερες φάσεις
1η φάση: Περιγραφή. Παρουσίαση της πραγματικότητας της πόλης. Βιώματα και παρατήρηση στο πεδίο.Η εισαγωγή στο αστικό οικοσύστημα της πόλης με τρόπο που να συνδέει τις ήδη προϋπάρχουσες γνώσεις των παιδιών με τις γνώσεις που θα ανακαλύψουν μέσα από δραστηριότητες που θα οδηγούν στην περιγραφή της πραγματικότητας που βιώνουν καθημερινά.
2η φάση: Κατανόηση και Ερμηνεία. Η πόλη κατανοείται ως σύστημα που αποτελείται από οικονομικά, κοινωνικά, πολιτισμικά, φυσικά στοιχεία που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Διατύπωση ερμηνευτικού λόγου με βάση την παρατήρηση στο πεδίο της πόλης. Η καταγραφή της ζωντανής, σύγχρονης πραγματικότητας της πόλης μέσα από ένα εκπαιδευτικό μονοπάτι το οποίο θα σχεδιαστεί περιλαμβάνοντας την γειτονιά ή μια σημαντική περιοχή της. Οι μαθητές λειτουργούν ως παρατηρητές της πόλης τους, παρατηρούν, καταγράφουν, θέτουν ερωτήματα, πληροφορούνται, συζητούν, κατανούν και αρθρώνουν μια πρώτη ερμηνεία με όχημα τη βιωματική προσέγγιση της πραγματικότητας της πόλης.
3η φάση: Κριτική στάση. Γιατί είναι έτσι αυτή η πραγματικότητα; Η κριτική της θα οδηγήσει στη αναζήτηση του ποιος φέρει την ευθύνη για αυτήν και ποιος μπορεί να την μετασχηματίσει. Διαμορφώνεται έναν χάρτης θεσμικών φορέων που συνδέονται με την εικόνα που επιθυμούμε να αλλάξουμε.Στη φάση αυτή προσανατολιζόμαστε στην άρθρωση ενός κριτικά ερμηνευτικού λόγου των παιδιών για τη ζώσα πραγματικότητα της πόλης τους με την διατύπωση κριτικών ερωτημάτων του τύπου “γιατί είναι έτσι φτιαγμένη αυτή η πόλη και δεν είναι αλλιώς;” και των απαντήσεών τους.
4η φάση: Δράση. Οργανώνονται συνομιλίες για το μετασχηματισμού της πραγματικότητας με σχεδιασμό, απόφαση και ανάληψη δράσεων με βάση τις αρχές και αξίες της αειφορίας. Οι αρχές και οι αξίες που πρέπει να διέπουν την οργάνωση της πόλης, ώστε να θεωρηθεί βιώσιμη, τίθενται στο επίκεντρο. Από την κριτική και την ερμηνεία, περνούμε στο τι πρέπει να γίνει, τι πρέπει να υιοθετηθεί, για να ζήσουμε εμείς και τα παιδιά μας σε περισσότερο ανθρώπινες πόλεις, με αξιοπρεπή ποιότητα ζωής για όλους. Συζητούμε, αποφασίζουμε, σχεδιάζουμε και υλοποιούμε με τη συνεργασία φορέων και πολιτών μια δράση που άλλαζει σε κάτι την αστική πραγματικότητα ή δημιουργεί προύποθέσεις αλλαγής της.
3. Διάρκεια και χρονοδιάγραμμα ανάπτυξης
Η αρχική έγκριση του δικτύου ήταν για τα έτη 2013-2015 και ανανεώθηκε για τα επόμενα χρόνια (2015-18, 2018-19, 2020-21, 2021-22, 2022-25). Οι φάσεις εξέλιξης ορίζονται ως εξής:
- συμμετοχές σχολείων και υλοποίηση προγραμμάτων
- δημιουργία ηλεκτρονικού περιβάλλοντος συνεργασίας
- επιμόρφωση εκπαιδευτικών
- εκπαιδευτικό υλικό και υλικό προβολής
- συνεργασίες σε τοπικό, εθνικό, ευρωπαϊκό επίπεδο
- συναντήσεις μαθητικών ομάδων, οργάνωση συνεδρίων
Χρονικά η εξέλιξη των δράσεων για κάθε σχολική χρονιά αρχίζει με τις δηλώσεις συμμετοχής των περιβαλλοντικών ομάδων, συνεχίζεται με την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και την υλοποίηση προγραμμάτων με την αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών, ιδιαίτερα στο πεδίο της επικοινωνίας, συνεργασίας και προβολής. Το εκπαιδευτικό υποστηρικτικό υλικό και το υλικό προβολής διανέμεται στην αρχή της λειτουργίας του δικτύου, ενώ οι συναντήσεις των μαθητικών ομάδων υλοποιούνται σε σύγχρονη και ασύγχρονη μορφή στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του. Η τελική συνάντηση και το ετήσιο μαθητικό συνέδριο υλοποιούνται στη Θεσσαλονίκη.
4. Συντονιστικός φορέας
Το ΚΠΕ Ελευθερίου Κορδελιού & Βερτίσκου
5. Επικοινωνιακό πλαίσιο
- α. Συναντήσεις εκπαιδευτικών για το δίκτυο
- β. Συναντήσεις της συντονιστικής επιτροπής
- γ. Δημιουργία και διανομή υλικού προβολής
- δ. Αξιοποίηση ηλεκτρονικών δικτύων πληροφόρησης
- ε. Αφίσες
6. Αξιολόγηση
Η αξιολόγηση θα γίνεται από εκπαιδευτικούς, μαθητές και την συντονιστική επιτροπή